- Αιμομιξία - εξουσιαστής και εξουσιαζόμενος, αλλά παράλληλα πράξη απελευθερωτική αφού υπερβαίνει τα κοινωνικά δεδομένα; Εθνική ομοιογένεια αλλά και ομοιομορφία - άρα επιστροφή στο προηγούμενο: πού η υπέρβαση του κοινωνικού δεδομένου αφού το ζητούμενο τώρα είναι το άνοιγμα στον άλλο; Άρα και πάλι επιστροφή σε σχέσεις εξουσίας – ο άλλος είναι ο εχθρός, και ο ηγέτης προσπαθεί να κρατήσει την ομάδα του αμόλυντη.
Έκθεση στο ΖΜ - η γυναίκα έχει αποκτήσει φαλλό και ο άνδρας ή μάλλον ο άλλος- χωρίς φύλο, υφίσταται τρήσεις και φθορές ανείπωτες. Ποιος έχει αποκτήσει τώρα την εξουσία; Το αίμα και το σκατό έχουν καλύψει τους τοίχους.
Λόγια που προσπαθούν να ορίσουν τι; Οι ψυχαναλυτές μιλούν για τον πόθο του παιδιού. Οι ιστορικοί περιγράφουν τον αγώνα του μικρού να γίνει μεγάλος άρα την επιθυμία τους να αποκτήσουν το φαλλό. Τον στρέφουν πού;
Τοίχος με σαπούνι – τον αναφέρατε προχθές, ότι τον κατασκευάζετε. Τοίχος διάφανος και ευάλωτος - κρύβει την εικόνα αλλά όχι την κραυγή που εύκολα μπορεί να τον διαπεράσει. Τοίχος από σαπούνι που κρύβει αλλά και μπορεί να ξεπλύνει.
Μιλώ χωρίς να γνωρίζω τον άξονα της σκέψης σας. Μιλώ και σκέφτομαι τον εαυτό μου. Αναρωτιέμαι πως μπορώ να ψελλίσω την λέξη χωρίς να αναρωτηθώ πόσα παιδιά έχουν πονέσει ακόμη και μέσα από τον πόθο τους.
++ Η αιμομιξία είναι από τα μεγαλύτερα ταμπού, αλλά για τη δική μας παιδεία, σ' αυτή την κοινωνία, αυτήν την εποχή. Στην Ινδία, όταν οι κάστες επικρατούσαν απόλυτα, θα μαθαίναμε ότι μόνο με κάποιον από τη δική μας κάστα θα έπρεπε να συνάψουμε σχέσεις, κι αν ήμασταν γαλαζοαίματοι, θα καλλιεργούσαμε στη συνείδησή μας την ιδέα ότι πρέπει να παντρευτούμε κάποιον ξάδελφό μας για να μη χάσουμε το δικαίωμα στην εξουσία, ή πάλι στην αρχαία Αθήνα η επίκληρος κόρη που έμενε ορφανή θα έπρεπε να παντρευτεί κανένα θείο της για να μην αλλάξει χέρια η περιουσία της οικογένειας. Ταμπού λοιπόν η αιμομιξία για τη δική μας νοοτροπία και γι' αυτό δεν το πολυσκεφτόμαστε το θέμα, αν το ελέγξουμε όμως κάπως περισσότερο διαπιστώνουμε ότι η αιμομιξία θεσμοθετημένη λειτουργεί ως συντηρητικός μηχανισμός. Τώρα αυτήν τη διαπίστωση μπορούμε να την πάρουμε ως βάση, ώστε να επεκταθούμε σε αλληγορίες που έχουν να κάνουν και με την επικαιρότητα που βιώνουμε στα Βαλκάνια και αλλού. Η διάθεση δηλαδή για εθνική καθαρότητα είναι μια αιμομικτική διάθεση, η ξενοφοβία αποτελεί αιμομικτική εκδήλωση, η κραυγή του αρχιεπίσκοπου "Ελλάδα σημαίνει Ορθοδοξία" συνιστά αιμομικτική έκφραση. Θα μπορούσαμε να φέρουμε κι άλλα παραδείγματα, όμως θα μπορούσαμε να περάσουμε και σε ολότελα αφαιρετικές διατυπώσεις και να πούμε ότι αιμομιξία είναι η ανοίκεια χρήση του οικείου.
Ως απελευθερωτική πράξη την αιμομιξία, επειδή υπερβαίνει τα κοινωνικά δεδομένα, δεν την σκεφτήκαμε. Στατιστικά οι περιπτώσεις που έρχονται στο φως αφορούν εκμετάλλευση παιδιών από γονείς, θείους και λοιπούς οικείους που ασκούν βία και εξουσία, λίγες φορές αφορά πράξη ανάμεσα σε ισότιμα άτομα. Είναι μια προκλητική οπτική, θα ταίριαζε σε νέους βρετανούς καλλιτέχνες. Δεν το σκεφτήκαμε ποτέ έτσι το θέμα, κι από την άλλη μεριά, είναι άραγε απελευθερωτική πράξη ό,τι υπερβαίνει τα κοινωνικά δεδομένα; Το γεγονός ότι η αιμομιξία έχει ένα θεσμοθετημένο πρόσωπο και ένα μη θεσμοποιημένο είναι για μας επαρκής λόγος για να την κάνουμε θέμα μας. Και είναι επικίνδυνη θεματολογία για μία έκθεση. Πώς δεν θα είναι απλώς περιγραφική έκθεση; Πώς δεν θα είναι νατουραλιστική; Πώς δεν θα είναι αφαιρετική τόσο, ώστε να διαψεύδει τις προσδοκίες που γεννά ο τίτλος; Για παράδειγμα, ένας κύκλος ως κλειστό σχήμα περιγράφει την αιμομιξία αλλά είναι φτωχό και ως εικόνα και ως σύμβολο και ως ιδέα... Πώς δεν θα καταλήγει η έκθεση στην περιπτωσιολογία με συγκεκριμένες αναφορές; Τι είδους συγκεκριμένες αναφορές; Η παράδοση π.χ. όπως παρουσιάζεται από τον Χαραλαμπίδη -ή μήπως είναι ο Κακανιάς;- με τσολιαδάκια και μπουμπουλίνες μάς φαίνεται ξεπερασμένη και κακόγουστη. Το ίδιο και η αναφορά στο τζατζίκι από τον Πολύδωρο Καρυοφύλλη. Οι Τάλιμπαν, σκεφτόμασταν το καλοκαίρι, ταιριάζουν ως υλικό για την “Αιμομιξία” αλλά, αναρωτιόμασταν αν θα έλεγαν κάτι στον επισκέπτη της έκθεσης στη Θεσσαλονίκη ή αν θα φαίνονταν εξωτικό στοιχείο. Τώρα βέβαια οι Τάλιμπαν κατέχουν ένα μεγάλο κομμάτι της επικαιρότητας κι αυτό φορτίζει τη ματιά και τους κάνει απολύτως ακατάλληλους για να τους χρησιμοποιήσουμε. Πώς θα καταφέρει η έκθεση ν' αρθρώσει ρυθμούς και νοήματα χαράσσοντας διαδρομές μέσα από εικόνες αμφιβολίας; Είναι τόσα αυτά στα οποία το θέμα “Αιμομιξία” παραπέμπει, ώστε ο κίνδυνος για μια αποτυχημένη έκθεση είναι τεράστιος. Δουλεύοντας μ’ ένα τέτοιο θέμα που δεν είναι συνηθισμένο, έχεις την ψευδαίσθηση ότι ελέγχεις τα σύμβολα και τις αναφορές. Τα πράγματα γίνονται πιο σύνθετα καθώς η έκθεση θα αναπτυχθεί ως εγκατάσταση, και οι εγκαταστάσεις έχουν ιστορία λίγων δεκαετιών, και δεν έχει γίνει ακόμα οικεία η προσέγγισή τους όπως συμβαίνει αιώνες τώρα με τη ζωγραφική. Ίσως δεν είναι τυχαίο ότι, μόλις αποφασίσαμε να ασχοληθούμε με την αιμομιξία, ξεκινήσαμε με ένα ζωγραφικό έργο, αν και εμείς σπανιότατα ζωγραφίζουμε. Κατόπιν σκεφτήκαμε έναν τοίχο ή πεσσό από σαπούνια, που ανέφερες πριν, ένα μνημείο καθαρότητας. Παράλληλα γράψαμε κι ένα διήγημα, το “Θεόφιλο”. Διασκεδάσαμε γράφοντάς το. Κάθε κώδικας έχει τη δική του επικράτεια, άλλα πράγματα καταφέρνεις με το γλωσσικό κώδικα και άλλα με τον εικαστικό. Αυτό είναι προφανές, όμως πρέπει να το επαναλαμβάνουμε κάθε λίγο για να αποφεύγουμε τα φιλολογίζοντα στραβοπατήματα. Δες για παράδειγμα εκείνο το έργο που πρόσφατα σκανδάλισε, με τη θεοτόκο μαζί με κόπρανα ελέφαντα και αποκόμματα πορνογραφικών περιοδικών. Σκανδάλισε από τη στιγμή που διάβασαν τον τίτλο του έργου, δεν ήταν το ίδιο το έργο που τους σκανδάλισε. Αυτό έχει συμβεί αμέτρητες φορές. Ο “Θεόφιλος” είναι πολύ άγριος και ωμός, μοιάζει με πίνακα περιεχομένων όσων δεν θα έχουμε στην έκθεσή μας. Δεν θα είναι συναισθηματική έκθεση. Δεν θα είναι ούτε σκανδαλιστική. Αυτά εικάζουμε πως είναι αναμενόμενα από εκείνον τον θεατή που φορτίζεται από το θέμα, δεν θα του τα προσφέρουμε λοιπόν. Αν καταφέρουμε να δώσουμε μία ψυχρή έκθεση, θα είμαστε ικανοποιημένοι.
Η “Αιμομιξία”, ξέρεις, θα είναι η πρώτη μας έκθεση, ύστερα από εικοσιτόσα χρόνια δραστηριότητας, που θα γίνει σε χώρο που δεν ελέγχουμε εμείς. Βέβαια πήραμε μέρος σε διάφορες ομαδικές εκθέσεις σε ποικίλους χώρους, επίσης παρουσιάσαμε διάφορες εφήμερες εκδηλώσεις, κυριολεκτικά εφήμερες της μιας μέρας, σε ποικίλους χώρους, ποτέ όμως μια έκθεση κανονικής διάρκειας. Πάντα μας ενδιέφερε, πέρα από το έργο, να ορίζουμε και το πλαίσιο μέσα στο οποίο αυτό εμφανίζονταν. Στον “Παρατηρητή” θα έχουμε να παίξουμε με τις εντάσεις ενός άλλου, ξένου, χώρου.
Σε εντυπωσίασε η έκθεση του Άλκη Μπούτλη στο ΖΜ, εμείς δεν την είδαμε ακόμα. Από τις περιγραφές σου όμως σκεφτόμαστε ότι αρχίσαμε να έχουμε τους καρπούς της υπερβολικής δημοσιότητας των κατουρημένων κρεβατιών. Τι περιμένουμε να δείξει ένας νέος που διψά για αναγνώριση, όταν ο Τύπος ασχολείται με τα εικαστικά μόνο όταν έχουν να επιδείξουν αίμα, ούρα, σπέρμα... Το αστείο είναι ότι η δημοσιότητα δεν θα έρθει, γιατί οι περισσότεροι δημοσιογράφοι δεν επισκέπτονται εκθέσεις αλλά γράφουν ό,τι διάβασαν σε ξένα έντυπα. Η “Αιμομιξία” θα είναι χαμηλών τόνων έκθεση. Πώς θα μορφοποιηθεί τελικά δεν ξέρουμε. Έχουμε αλλάξει ήδη πολλές φορές σχέδια, αλλά το χτύπημα στους ουρανοξύστες της Νέας Υόρκης πριν δέκα μέρες μάς αναγκάζει να δούμε όλη την έκθεση από την αρχή. Κάποιες αναφορές μας έχουν εξασθενήσει, κάποιες άλλες χρειάζονται επανεκτίμηση. Τέτοιο μέγεθος καταστροφής. Η κλίμακα ορίζει το φαινόμενο. Κι έπειτα όλα είναι σε πλήρη εξέλιξη και δεν ξέρουμε ακόμα τι θα επακολουθήσει. Η θρησκεία είναι μια ατέλεια του νευρικού συστήματος και δεν μπορείς να υπολογίσεις ως πού θα φτάσει η διαβρωτική της δύναμη. 
Φωτογραφία από την έκθεση Αιμομιξία
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου